'Met mijn hobby op mijn werk'

Prachtig om te zien hoe MuzIC ook artsen inspireert om muziek te gaan maken op hun IC! Het is weer duidelijk dat muziek een positieve invloed heeft op patiënten, personeel en familie.

Met mijn hobby op mijn werk

Sinds de maand december ben ik begonnen met pianospelen op onze IC in het HMC in Den Haag. Enthousiast gemaakt door initiatieven zoals MuzIC kwam binnen onze intensivistengroep de gedachte op dat onze IC wellicht ook iets zou kunnen doen met muziek op de IC. Door enkele van mijn collega-intensivisten werd contact gelegd met de initiatiefnemers van MuzIC, vooral om hun ervaringen te horen en om ideeën op te doen. Maar dan is er nog meer voor nodig om ook daadwerkelijk muzikanten op je IC te hebben staan die voor de patiënten kunnen spelen. Daarnaast was de vraag ook of onze IC er wel voor geschikt is en of het allemaal praktisch goed uit te voeren is. 

Toen kreeg ik het idee om zelf te gaan spelen op onze IC. Pianospelen is 1 van mijn grootste hobby’s en wat is er mooier dan hobby en werk te kunnen combineren? Ik sleepte mijn elektrische piano mee naar het ziekenhuis en heb op een avond tijdens een rustige dienst mijn piano op onze IC neergezet. Onze IC bestaat uit twee units van ieder 8 bedden, waarbij alle 8 kamers op 1 ruimte uitkomen. Ik heb mezelf met de piano en een kleine versterker middenin de ruimte geposteerd en begon met een rustig ritme met gepast volume improvisatiemuziek te spelen. De piepjes van de monitors op de IC, het zuigende geluid van de beademingsmachines, het hoesten van de patiënten en het geroezemoes van de artsen en verpleegkundigen leken wat naar de achtergrond te geraken. 

Vanuit mijn ooghoek zag ik de armen van een patiënt omhoog komen, die zachtjes meebewogen op het ritme van de muziek. De verpleegkundigen liepen langs mij heen-en-weer om voor hun patiënten te zorgen, maar de muziek leek wel voor een algehele rust te zorgen, zowel bij de patiënten als bij het IC-team. Ik heb meerdere keren gezien dat de hartfrequentie en ademhalingsfrequentie van patiënten beduidend lager werden tijdens het spelen. Daarnaast heb ik van meerdere patiënten gehoord dat ze het fijn vonden om naar de muziek te luisteren en datzelfde geldt voor de verpleegkundigen op onze IC.

Ik vind het een mooie ervaring om op mijn eigen IC muziek te kunnen maken, te midden van de patiënten waar ik voor zorg en de verpleegkundigen waar ik dagelijks mee werk. Het voordeel van spelen op mijn eigen IC is dat ik heel goed in kan schatten welke momenten wel en welke momenten niet geschikt zijn om te spelen. Ik ben van plan om door te gaan met pianospelen op onze IC, maar hoop dat we uit kunnen breiden met meer muzikanten die ook hun instrument kunnen bespelen op een, op het eerste oog, wat ongewone plek. Hoewel ik denk dat we de muziek niet per se als een behandeling moeten zien, geloof ik wel dat muziek kan zorgen voor rust en ontspanning en daarmee op een positieve manier kan bijdragen aan het herstel en welzijn van onze patiënten.

Peter van Vliet (neuroloog-intensivist Haaglanden Medisch Centrum, Den Haag)

'Ik kweekte mijn geheugen terug.'

Ex IC-patient, Martin, vertelt over zijn zeer indrukwekkende ervaring met de kracht van muziek op het brein! Wat ongelooflijk mooi wat het maken van muziek hem heeft opgeleverd, na zijn kritieke IC-opname. Dit toont nog maar eens aan dat muziek een stimulerend, en daarmee helend, effect kan hebben op het brein!

" Korte termijn geheugen.

Het is oktober 2002.

Wat zit daarin? Miska is met mijn vrouw Rita op zolder en wijst naar mijn gitaarkoffer. De gitaar van opa, zegt Rita. Ik heb hem in 1994 gekocht van mijn gitaarleraar. Na 6 jaar stopte ik door tijdgebrek. Mijn gitaar verdween in de koffer en later naar zolder. 'Zien' vraagt Miska, ze is 2 jaar. 

Een jaar daarvoor op 30 augustus was ik in blinde paniek met een legionella besmetting binnengebracht op de IC van het Weezenlanden ziekenhuis in Zwolle. Mijn longen zaten vol bacteriën en de afvalstoffen daarvan vergiftigde mijn bloed. De koorts was extreem hoog, ik had ernstige severe sepsis en nog een longcapaciteit van slechts 25%. Mijn lichaam zat onder de blauwe en zwarte vlekken, mijn inwendige organen stonden op het punt van afsterven en ik was in coma gebracht. Omdat er toch niets te redden viel gebruikten ze me als proefkonijn voor een experimenteel middel tegen sepsis. Elke dag hoort mijn gezin in gesprekken met de artsen hoe de staat is. In de tweede week laten ze me langzaam en gefaseerd bijkomen. 

Ik hoor nieuws. Aanslag, twin towers en “vraag” een verpleger de radio uit te zetten. Ik kan alleen met mijn ogen wenken. Door de "tube-beademing" is praten niet mogelijk. Door coördinatieproblemen kan ik ook niet schrijven. Communicatie is onmogelijk. Ik leef fysiek in mezelf, ik in een lichaam. Ik lig op een elektrisch bed die automatisch opgeblazen wordt en leegloopt, armen gestrekt langs mijn lichaam de polsen omhoog. In mijn rechterpols zit een kraantje. Hieruit tappen ze tweemaal daags buisjes bloed. Elke ochtend lichten ze me op om een koude harde plaat onder mijn rug te leggen voor longfoto’s. Overal zitten slangen in en aan. Geeft een metertje te weinig zuurstof aan in het bloed dan gaat een kraantje verder open. Bij te weinig vocht draaien ze aan een andere. Bij te veel draaien ze hem ietsje dicht. 

Ik hoor de artsen praten dat ze rekening houden met onherstelbaar hersenletsel door de langdurige narcose en de vele chemicaliën. Een jaar later bleek inderdaad dat veel hersencellen verloren waren gegaan. Mijn korte termijn geheugen is rampzalig. Ik voel gedachten of dingen die ik moet onthouden langzaam wegvlieden. En even later voel ik dat er iets was maar ik weet niet meer wat.

Miska en Rita komen de huiskamer binnen met mijn oude gitaar. Miska zegt 'Opa spelen!'. Gelukkig vond ze het al mooi dat er überhaupt geluid uit kwam, want veel meer lukte me niet. Vanaf dat moment hield ik mijn gitaar in de buurt en probeerde af en toe wat. Het was voldoende om wat akkoorden te kunnen spelen, iets Braziliaans of beetje Jazz. Maar tot mijn grote frustratie lukte het niet te onthouden wat en hoe ik speelde. 

Ik vond op internet muziekstukken soms met akkoorden erbij meestal alleen met de benaming dus A, Em of B7. Ik kopieerde de nummers naar “word” en luisterde naar het origineel terwijl ik akkoorden uitprobeerde. De volgende dag moest ik opnieuw beginnen, was ik alles weer kwijt. Wat zegt C of G of D7 als je niet weet waar het voor staat? Ik probeerde bij de uitgeprinte tekst figuurtjes te tekenen van 6 snaren gekruist door 5 fretten (de metalen stripjes op de hals). Hierdoor kon ik zien waar ik mijn vingers moest zetten. Vervolgens besloot ik ze in Paint te tekenen. Zo ontstond een bestand van mijn akkoorden op naam en op positie en kon ik ze steeds opnieuw gebruiken. 6 snaren gekruist door fretten met hierop in zwarte punten de vingerzetting, de positie op de hals en de naam erboven (Google maar naar chords). Dankzij de figuurtjes wist ik hoe en op welk moment ik wat moest spelen. 

Al snel merkte ik voortgang in mijn spel. Door de steeds moeilijkere nummers die ik koos moest ik bij elke keer akkoorden bijtekenen. Na ongeveer een jaar tekenen, zien, spelen en luisteren merkte ik eigenlijk ook nog iets anders, mijn geheugen werd steeds beter. De “bijwerking” bleek te zijn, dat andere “loze” hersencellen werden aangezet de functie van mijn korte termijn geheugen over te nemen. Ik kweekte feitelijk mijn eigen geheugen terug. Dankzij de aansporing van Miska kreeg ik mijn geheugen terug, heb een bestand van 600 akkoorden en speel puur voor eigen genoegen met plezier veel mooie nummers.

Op 11 september 2019 wordt ik in mijn tweede leven 18 jaar en Miska 19 in het haar eerste."

Martin van Heyningen

martin@vipsnet.nl, 06 55 305788, www.viptrust.nl

"Ik begin te zingen en de moeder breekt."

Ontzettend fijn dat Rosanne telkens deze indrukwekkende en emotionele ervaringen zo mooi op papier zet. Ze weet ons allen te raken met haar ervaringen, de tranen springen meteen in mijn ogen.. Wat een mooi werk leveren de muzikanten en organisatie van MuzIC. Dit is zoveel meer dan goud waard!

Blog MuzIC Rosanne Alderliefste #5
d.d. 16 augustus 2019 - UMCU

Emoties, zo ontzettend veel emoties! Nu sta ik bekend als dramaqueen (alleen omdat ik ooit de rol van Medea vertolkte, dat begrijp je), maar vandaag was ik vast niet de enige met een hoop verschillende gevoelens. De dag begint met mijn knappe geliefde uitzwaaien, die een weekendje met mijn schoonmoeder en aanhang wegvliegt. Mijn schoonmoeder wilde nog zo graag een keer naar Zuid-Frankrijk, waarschijnlijk voor haar de laatste keer. Bij het inpakken van mijn gitaar heb een lichte brok in mijn keel, maar ik ben ook hyper. Natuurlijk door de twee extra sterke koffies die ik deze ochtend gulzig dronk, maar vooral door de gedachte dat ik weer iets moois ga doen vandaag: muziek maken op de intensive care. In de stationshal wordt de piano bespeeld, de cassière lacht als ik mijn broodje afreken en mijn medereizigers stralen de rust uit van het voorlopig nog niet in te hoeven stappen. Eenmaal in de trein voel ik mezelf toch ietwat neerslachtig naar de voorbijtrekkende landschappen kijken. Mijn zangdocent zei ooit dat hij dat een oud woord vond, neerslachtig, een beetje zwaar ook. Ik vind het wel mooi, want een synoniem ervan is ‘in mineur gestemd’ en dat past weer zo lekker.

Als ik in Utrecht het ziekenhuis inloop ben ik weer sharp en zie ik geen reden om mij te beroepen op force majeure (twee woordgrappen in één zin, moet wel een beetje luchtig blijven). Op de intensive care word ik weer warm ontvangen door de IC-verpleegkundige. Ik vraag hem of het druk is vandaag, want de IC oogt kalm. Of is dat soms een vreemde vorm van optisch bedrog, als gevolg van alle patiënten in aparte kamers, gescheiden van de buitenwereld door sluisdeuren en glazen muren? De nuchtere IC-verpleegkundige verwijst me naar een ruimte om mijn spullen uit te pakken. Onderweg word ik nageroepen door een andere IC-verpleegkundige: “Muzikante! Muzikante!”. Ik draai me om en kijk haar vragend aan, terwijl ze mijn kant op holt. “Ja, de patiënte in die kamer daar wil héél graag muziek. Dat heeft ze al vaker gehad en dat vond ze heel fijn. We moeten straks iets met haar doen, dus het is fijn als het daarvoor kan. Kan je bij haar komen?” Ze pauzeert en ik zie dat ze mij bekijkt, in m’n regenjas met verwilderd haar en ontstemde gitaar, alsof het nu ook bij haar doordringt dat ik nog even moet landen. “Of moet je nog omkleden ofzo?” vraagt ze. Ik grinnik en bewonder haar vastberadenheid om voor haar patiënte muzikale afleiding te organiseren.

 Niet veel later sta ik voor de kamer. Het is de kamer van de patiënt die aangegeven heeft dat er foto’s mogen worden gemaakt voor een krantenartikel over MuzIC. Terwijl we op de fotograaf wachten, start een IC-verpleegkundige op de gang zijn grappen. “Nou begin maar, maar je hoeft niet met je tanden te spelen hoor! Of moeten we je haar nog doen of wat make-up?” Ik nodig hem uit om mee te zingen, maar dat hoeft niet zo van hem. Samen met de vriendelijke fotograaf lopen we de kamer binnen. Daar ligt de patiënte, als kersverse verloofde van de man die naast haar zit, vertelt de verpleegkundige mij. Hartjesballonnen pronken aan het bed. “Gefeliciteerd! Ervan uitgaande dat ze ja heeft gezegd natuurlijk.” flap ik eruit. Gelukkig wordt er gelachen, ook míjn flauwe grappen mogen op de IC. Terwijl ik liefdesliedjes voor het toekomstige bruidspaar speel, beweegt de fotograaf zich netjes en rustig door de ruimte. Familieleden maken ook vaak foto’s en filmpjes, maar ik merk dat zo’n professionele camera in je snoet een beetje vreemd voelt in zo’n intieme zetting. Dat weegt natuurlijk niet op tegen het feit dat het is superfijn is dat er aandacht is voor dit project én dat de familie dankzij de foto’s straks hopelijk een mooie herinnering heeft aan deze ervaring. Bij het laatste liefdesliedje houden de tortelduifjes elkaar vast en wanneer ik zing over hoe prachtig de bruid eruitziet in haar jurk, kijkt het mooie koppel elkaar verliefd aan.

Met de emotieteller al op flinke toeren leidt de verpleegkundige me naar de volgende patiënt, een jonge man met zijn ouders. Ik begin te zingen en de moeder breekt. De jongen opent zijn ogen half en kijkt ons aan. “Oh jonge toch...” stamelt de moeder en draait zich om naar mij. “Kijk nou toch. Hij ziet je spelen hoor! Hij ziet ons hoor!” Ze zingt haar zoon liefdevol toe en fluistert zachtjes lieve dingen. De vader omhelst de IC-verpleegkundige die meeluistert: “Dankjewel dat je dit geregeld hebt, man.” De moeder omhelst na het zingen ook mij. Nu ik dit zo schrijf herleef ik het moment met prikkende tranen achter m’n ogen, maar op dat moment knuffel ik terug en vraag ik of ze het fijn vinden als ik nog wat speel. “Och ja, je mag hier de hele middag blijven doorgaan als je wil.” Ik speel nog een paar rustige nummers en beloof hen later nog even terug te komen als ze dat fijn vinden. Er is nog een andere patiënt die toch ook heel graag muziek wil horen. Zij kan niet spreken, maar communiceert wel met haar ogen. Ik begin te spelen en dan, tijdens een van de liedjes, strekt ze haar arm uit en pakt met haar linkerhand die van haar IC-verpleegkundige stevig vast. Met haar rechterhand wenkt ze ook de andere IC-verpleegkundige en pakt zijn hand in de hare. Dan kijkt ze mij aan, ze wil ook mijn hand. ‘Och jeetje…’ stamelt de IC-verpleegkundige ontroert. Ik laat mijn gitaar los, pak haar vast en zing de rest a capella. Hoewel ik het liefst de hele dag op de IC blijf spelen voor patiënten en verpleegkundige die daar behoefte aan hebben, voel ik dat het tijd is om af te ronden. Toch bied ik iedere IC-medewerker die mij op de terugweg aanspreekt aan om nog iets voor hen te spelen. Het is zo fijn om te zien dat muziek mensen nieuwsgierig maakt, voor een beetje afleiding zorgt en vaak precies de juiste snaar raakt. Op het tempo van de muziek uit mijn oortjes loop ik het ziekenhuis uit. Ik heb een soort sugar rush aan emoties binnen een harmonie van indrukken. Oftewel, tijd voor een biertje.

Op het moment dat ik dit schrijf zit ik in de trein terug naar huis. Het enige dat me tegenhoudt om niet te huilen is dat ik dat niet graag publiekelijk doe, tenzij voor de camera of op toneel natuurlijk. Of komt het weer door de gedachte die gelijk na deze emotiewave komt? Mon dieu, wat is dit toch mooi werk. Wat zijn die patiënten dapper en de IC-verpleegkundigen stoer. Ik weet het, als je m’n andere blogs hebt gelezen val ik in herhaling. Van complimenten kan je nooit te veel geven las ik ooit ergens. Top dus van jou, dat je nu de tijd neemt om iets over MuzIC te lezen (geen grap, ook niet sarcastisch).  Inmiddels bijna terug in Amsterdam, niet vergeten uit te stappen. Ik vang nog een gesprek op van twee net zo uitgelaten studenten die ook duidelijk zin hebben in weekend. “Ze hebben de deadline verplaatst, super chill.” Ik had me voorgenomen straks nogal streng te zijn met deadlines. Wat denk je, zou ik als alternatief mijn studenten ook met een muzikale intervisie blij kunnen maken? Ik ga alvast opzoek naar liedjes over circulaire economie en anders mag ik vast ‘Eliminating waste and the continual use of resources Makes the World Go Round’ van Madonna of ‘You Spin me Around (Like energy and material loops)’ van Jessica Simpson lenen. Krijg ik vast geen complimenten voor, maar hoe egocentrisch Medea ook leek, spelen op de IC doe ik niet voor het applaus. Wel voor de sterke ouders, waar ik als laatste vandaag bij terugkeerde en inmiddels ook oma meezong en opa de melodieën floot. En voor de IC-medewerker op de gang die ‘wel iets wilde horen’ en zo ongeremd ‘Laat Me’ mee zong dat de andere verpleegkundigen en familieleden verbaasd doch vermaakt kwamen kijken. Emoties, zo veel emoties. Straks m’n eigen lieve dramaqueen ophalen van de crėche om samen het weekend én het leven vieren. Don’t worry, ik geef hem nog geen bier.

“Oh, dat is mijn liedje!”

Na lange tijd weer een prachtige blog van Rosanne Alderliefste! 

En door het fantastische werk van de muzikanten, het team eromheen, en in het bijzonder de initiatiefneemster Lorette Gijsbers, wie iedereen bij elkaar heeft gebracht, is MuzIC nu een stichting!!

Blog MuzIC Rosanne Alderliefste #4

d.d. 12 juli 2019

Vandaag is het onstuimig weer in Utrecht. Optimistisch – of misschien vergeten op de buienrader te kijken – heb ik geen paraplu meegenomen. Op Utrecht Centraal wachten alle reizigers braaf tot de ergste hoosbui voorbij is. Ik kijk op mijn horloge, kijk nog eens goed om me heen of ik nog ergens snel een paraplu kan scoren en rits dan mijn jas goed dicht. Het is nog wel even met de tram naar Nieuwegein en ik wil ruim op tijd zijn. Ik denk aan de gitaarwinkel die mij speciaal deze gitaarhoes verkocht opdat ik de Amsterdamse regen zou kunnen trotseren. Dat moet dan ook wel in Utrecht lukken, denk ik bij mezelf, en ik zet het op een moedig sprintje.

            Doorweekt van minder dan vijf minuten trappen naar beneden stap ik de tram in. Mascara uitgelopen en wet hair look, maar mijn gitaar heeft nergens last van. Als ik mijn mobiel open om naar wat muziek te luisteren moet ik lachen om mijn bericht op Instagram. Een foto van mijn wapperende haren in een licht zonnetje over hoe je je nooit moet laten intimideren door de stad Amsterdam. Het liefst voeg ik er een selfie aan toe met de tekst: “als men de regen trotseren kan, dan behoort met thuis in Amsterdam”. Maar ik ben in Utrecht en ik wil wel eerlijk blijven. Ik veeg de mascara van mijn wangen en volg de stad door de beslagen ruiten.

            Eenmaal in het ziekenhuis ril ik van de kou, maar ik word lief ontvangen door een IC verpleegkundige die me de keuken wijst. Nippend van mijn warme kopje thee stem ik mijn gitaar, terwijl een andere IC verpleegkundige de kamer binnenkomt. “Het is een onrustige dag, net zoals het buiten.”, vertelt ze me. Misschien voelen de patiënten dat wel, of verlangen ze juist om net zoals ik weer even de regen te kunnen voelen. “Hopelijk kan jij met jouw muziek wat rust brengen. Niet alleen voor de patiënten en familie, maar voor de hele IC.” vervolgt ze. Voordat we starten laat ze nog wat muzieksuggesties zien van een andere IC verpleegkundige die mij de vorige keer had zien spelen. Zij zingt ook graag en ik had haar gezegd dat ze altijd verzoeknummers kon indienen. Sommige zijn bekende, andere moet ik even opzoeken. De IC-verpleegkundige in kwestie werkt vandaag niet, dus ik kan me nog even voorbereiden voor de volgende keer. Nu maar eens eerst met mijn repertoire de IC op.

            Het is weer een middag met veel verschillende patiënten. Zo is er een oude man die niet meer goed bij is en bij mijn eerste liedje heerlijk in slaap valt. Er is familie die geëmotioneerd raakt, maar ook familie die meezingt. “Nog even iets luchtigers misschien, Valerie van Amy Winehouse bijvoorbeeld?” vraag ik. “Oh, dat is mijn liedje!” verzucht een familielid en ik nodig haar uit om mee te zingen. Zij nog met een brok in haar keel zingen we eerst samen en het laatste refrein zingt ze prachtig solo, terwijl ik mag begeleiden. Een bijzonder moment, vertellen de IC-verpleegkundigen mij later, die ik om het hoekje mee zag luisteren. Soms voelt het wat minder luchtig, zoals de patiënt die net weer zelfstandig kan ademen en weer voor het eerst zijn lippen kan bewegen. Of een patiënt die alleen maar stil kan liggen, en duidelijk de vader is van de oh zo stoere puber die naast zijn bed staat. De patiënten die nauwelijks kunnen bewegen of praten, maar je alsnog een applaus willen geven door ritmisch met hun vinder te tikken op de rand van hun bed. 

Met mijn haren eindelijk droog van de Utrechtse regen en mijn telefoon vol berichten van mijn andere werk stap ik weer de tram in. Terug in de realiteit, want de IC voelt een beetje alsof je je in de andere wereld begeeft. Wat zijn die verpleegkundigen toch lief. Die patiënten zo kwetsbaar, de familie vaak dankbaar. Vandaag was een lange sessie in het Antonius ziekenhuis in Nieuwegein. Waren het veel kamers zonder pauze? Speelde ik soms te lang of te veel? Vond ik het gewoon moeilijk om verder te gaan, wanneer je merkt dat je eigenlijk blijven spelen mag? Het maakt niet uit, iedereen neemt de tijd om naar mij te luisteren en ik speel ook rustig voor hen. Je past je automatisch aan op het ritme van de IC, de patiënten en soms ook het piepen van de apparatuur. Ook als de patiënt na een liedje genoeg heeft en juist als de patiënt in slaap valt. Zolang voor een paar nummers lang de storm maar even gaat liggen.

Bijzijn is meemaken.

Prachtige blog van een IC-verpleegkundige!

Ik werk nu bijna 4 jaar op de IC en wordt hier dagelijks geconfronteerd met de kwetsbaarheid van het leven. Patiënten en familie worden geleefd op de IC en hebben weinig regie. Het mooie van MuzIC vind ik dat patiënten en familie zelf kunnen aangeven of ze het prettig vinden dat er muziek wordt gespeeld voor ze. Even zelf een klein stukje eigen regie, wat zo ontzettend belangrijk is op deze momenten. 

Het is vandaag zondag 28 april, de derde keer dat een muzikant live-muziek komt spelen op onze IC van het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Ik heb mijn dienst geruild zodat ik zelf weer mocht ervaren hoe de interactie is met de patiënten en familie. Ik vind het een tikkeltje spannend, maar kijk er ook weer erg naar uit. Even gaat de vraag door mijn hoofd ‘hoe gaan de patiënten, familie en verpleegkundigen vandaag reageren?’. Los daarvan ben ik ontzettend blij dat we dit mooie moment onze patiënten en familie weer kunnen bieden.

Vandaag ontvangen we harpiste Lies Joosten. Na een korte kennismaking gaan we samen de IC op. Al snel voelt het vertrouwt en goed. Lies is een heel fijn persoon die de behoeften van de patiënten en familie goed aanvoelt.
De eerste patiënt die we bezoeken is zelf ook muzikaal, net als haar zus die er ook bij aanwezig is. Ze heeft zelf een muziekstuk meegenomen dat ze wil zingen voor haar broer. Lies speelt op de harp mee terwijl de zus van de patiënt zingt voor haar broer. Een mooi en zeer gewaardeerd moment. ‘Een lust voor oog en oor’, schrijft de patiënt later.
Hierna bezoeken we een man die opgewekt mee dirigeert terwijl Lies speelt. Tegen zijn kleindochter vertelt hij hoe mooi hij het vindt. Samen met zijn vrouw, zoon en kleindochter geniet hij van dit moment.
Dan komen we bij een jonge man die ernstig ziek is. Hij geeft zich over aan de muziek en geniet zichtbaar. Lies heeft hier een mooie beschrijving over gegeven op deze blogsite.
Later die middag vraag ik hoe de patiënt het ervaren heeft. Hij geeft aan er geen woorden voor te hebben en zegt ‘dat heb je zelf gezien’. Dat is precies wat MuzIC doet en wat je pas ervaart als je erbij bent. Een paar maanden terug waren mensen om me heen wat sceptisch over MuzIC, maar nadat ze het zelf ervaren hebben, hoor ik de mooiste reacties terug. ‘Ontzettend ontroerend, rustgevend en betekenisvol voor de patiënten’, ‘Ik kreeg een brok in mijn keel’, ‘Het heeft me echt geraakt’, ‘Ik word er zelf emotioneel van’. 

Diezelfde middag nog rijd ik naar Zeeland voor een aantal dagen vakantie en ik geniet nog steeds na. Wat voelt het fijn dat we dit onze patiënten en familie kunnen bieden op deze zondagmiddag. 

Beter kan ik dit niet verwoorden. Buiten de kamer luisteren verpleegkundigen mee en ervaren hoe mooi het is. Een collega zoekt later op spotify een playlist van harpmuziek omdat het zo rustgevend is. Een andere collega’s schrijft ‘prachtig en emotioneel, het maakt veel los bij de patiënt en zijn familie’.

Ik heb dit uur wederom met een glimlach van oor tot oor gelopen op de afdeling en genoten van alle prachtige momenten, zowel blijde- als emotionele momenten. Een moment om even aan de IC omgeving te ontsnappen en een stukje menselijkheid te creëren op de IC.

Door: Eline Hooijen Schippers

'Niet meer de uitzondering'

Anouk Platenkamp voor MuzIC samen met Chris Kwik Intensivist Isala Zwolle.
MuzIC; livemuziek op de intensive care doet ook wat met ons professionals. Chris heeft er het volgende over geschreven;

'Onlangs had ik op de IC het genoegen om, als “gitarist-intensivist”, kort te mogen “jammen” met harpiste Anouk. Voor mij het samenspel van 2 verschillende instrumentalisten en instrumenten. 2 mensen die elkaar tevoren niet kenden, die een connectie maken.

IC collegae op de gang die als luisteraar hierdoor aangetrokken en geboeid werden.
Menselijke verbinding.

Zo stel ik mij dat ook voor bij een IC patiënt, voor wie in bijzijn van familie of vrienden muziek wordt gespeeld. Voor even is hij of zij niet meer patiënt, maar een luisteraar, een mens die verbinding maakt met naasten om hem heen.

Niet meer de uitzondering, maar één van de groep met gedeelde emoties en herinneringen.'

Verplegen met muziek op de IC

Ontzettend mooi wat Cor (IC-verpleegkundige) op eigen initiatief is gestart in het Rijnstate ziekenhuis. Hij heeft zijn gitaren op de afdeling staan om voor patiënten muziek te maken wanneer ze dat willen. En wat doet hij dit ook goed, zoals je kunt horen in de 2 video's!

De ervaringen die hij meemaakt zijn goud waard!

Live muziek op de intensive care

Vorig jaar september had ik een  avonddienst als IC verpleegkundige op de cardiologie waar ik eens per jaar twee maanden mee rouleer. Ik had een leuk gesprek met een patiënte over muziek en vertelde haar dat ik gitaar speel en zing. Mw speelde vroeger ook klassiek gitaar maar dit is door omstandigheden verwaterd. Ze vroeg me op een gegeven moment of ik de gitaar de volgende dienst mee wilde nemen. Het was in een weekend wanneer het meestal iets rustiger is en ik dacht “laat ik het doen als het druk is, dan houdt het op”. Toen ik de volgende dag met mijn gitaar op het werk kwam zaten mw en echtgenoot al op mij te wachten. Ik begon met een klassiek stukje waar we het de vorige dag over hadden gehad. Na de eerste noten kwamen tranen. Mw had aan dat stukje een hele goede herinnering waardoor het haar zo ontroerde. Hierna nog wat nummers gespeeld van de 60, 70 en 80^e jaren. Vooral de nummers: 'Family tree' van Venice en 'Heart of gold' van Neil Young maakte een zeer positieve indruk op zowel mw als echtgenoot die ook af en toe meezong. De energie die mw kreeg door de muziek was enorm. Haar enthousiasme en die van haar echtgenoot leidde tot een blijvend contact. Van mevrouw en meneer kreeg ik een gitaar geschonken die ik kon gebruiken voor het spelen voor andere patiënten. Zeer verrast door dit gebaar, was het niet òf ik dit op de intensive care zou voortzetten, maar hoe!

Zowel Mw als echtgenoot hebben het gitaarspelen weer opgepakt. Echtgenoot had tijdens het spelen gefilmd en foto`s gemaakt. Deze mocht ik publiceren. Het filmpje, foto`s en mijn blog op het intranet in het ziekenhuis werd overweldigend positief ontvangen. Het filmpje op YouTube ging viraal en werd massaal gedeeld en geliked.

De intensivisten waren positief maar zagen het meer als iets spontaans en dus niet structureel. Op onze afdeling hebben we veel eenpersoons kamers waardoor het heel privé is als ik speel voor deze meest kwetsbare groep patiënten. Inmiddels heb ik een ruimte waar ik mijn gitaren (2) heb staan. Als er de ruimte en tijd is speel ik of plan ik het in als het kan. Dit jaar al vele malen mogen spelen voor patiënten met of zonder familie. De reacties van patiënten en familie zijn ontroerend, blij, ontspannend, grappig. Even de gedachten en zorgen vergeten.

Mijn ervaringen:

Bij een patiënt vele malen gespeeld. Hij is uiteindelijk met ontslag uit het ziekenhuis gegaan en we kregen een brief van zijn dochter dat ze nog regelmatig aan de muziek dachten. Door de live muziek is de dochter met haar broer zelf weer meer muziek gaan maken. Uit dankbaarheid had de dochter voor mij een cd met allerlei verschillende nummers gemaakt.

Een ander verhaal is een in coma liggende man na reanimatie. Ik vroeg aan de familie of ze het leuk vonden als ik een nummer zou spelen. Zij gaven aan dat dhr ook veel van muziek houdt. Na twee nummers zong de familie mee en kwam er een traantje uit het oog van dhr. Het meezingen gaf een soort van saamhorigheidsgevoel. Hele mooie herinnering hieraan.

Ook bij een in coma verkerende jongeman met nog twee jonge kinderen(8 en 10) speelde ik een aantal liedjes en hoorde achter mijn rug iemand huilen . Ik zag dat het de dochter van 8 was. Na het spelen sterkte gewenst en hoorde twee weken later van moeder dat haar dochter heel veel moeite met emotie had en niet kon huilen . Kon het moeilijk bevatten dat haar papa daar zo lag. Door de muziek ‘brak’ haar emotie en moest toen erg huilen en kon haar verdriet uiten.

Een andere patiënt, een oudere vrouw, vertelde na het spelen dat ze zich soms zo alleen voelde en soms de steun miste van een maatje. Ze vroeg of ik getrouwd was, wat ik beaamde en vroeg daarna of ik geen broer had. Mocht ook wat jonger zijn. Tijdens het spelen was mw aan het wiegen op de bedrand.

Een moeder zat aan het bed van haar zoon. Ik vroeg haar of ze het leuk vond als ik een nummer voor haar zoon zou spelen. Ze vertelde dat haar zoon erg van muziek hield. De moeder was in de eerste instantie wat afwijzend vanwege de tijd, want ze moest weer naar huis. Ik had toch besloten om te spelen op intuïtie. Na enkele noten gespeeld te hebben was de moeder zichtbaar ontroerd, maar genoot ook. Thuis had mw meteen haar dochter gebeld met de woorden: 'Nu heb ik toch wat moois meegemaakt!!' Haar dochter belde meteen naar de afdeling. Later heeft ze na het plaatsen van het filmpje een zeer positieve reactie gegeven op het filmpje op YouTube.

Vorige week nog een heel nerveuze vrouw die voor het plaatsen van een groot infuus even op onze afdeling kwam. Ze was heel gespannen. Ik zei dat ik wel een liedje voor haar kon spelen. In de eerste instantie dacht ze dat ik een grapje maakte. Na een paar zinnen gezongen te hebben begon mw te huilen. Tijdens de procedure heb ik gespeeld en onderging mw de behandeling ontspannen evenals de uitvoerende arts en collega. Mw vond het heel bijzonder.

Dit is een fragment van de mooie ervaringen die ik meemaak op de intensive care. Geleerd heb ik dat wat je speelt afhankelijk is van hoe ziek iemand is. Less is more zeggen ze wel eens! Het filmpje is ook gemaakt op de cardiologie en deze patiënte vond het ook mooi om slaggitaar te horen met mondharmonica. Dit maak ik op de intensive care eigenlijk nooit mee. Dan is het soms zachtjes een liedje, soms instrumentaal of soms al neuriënd. Zo afhankelijk van de situatie.

Het belang van muziek was voor mijzelf wel duidelijk. Het laatste half jaar merkte ik dat muziek bij de meest kwetsbare patiënten ontspanning gaf waardoor er meer ruimte komt voor emotie. Maar ook waardoor patiënten gemakkelijker onderzoeken cq behandelingen kunnen ondergaan.

Ik hoop in de nabije toekomst samen te werken met MuzIC.

'Fijn dat hij even bewegen kon'

Prachtige ervaring van Lies Joosten, harpiste van MuzIC. Wat muziek allemaal teweeg kan brengen is ongelooflijk! Kippenvel.

De snelweg is propvol vakantiegangers op deze goede vrijdag, er zit weinig beweging in. Na een warme rit kom ik aan bij het koele Antonius ziekenhuis in Nieuwegein. De IC is op de begane grond te vinden, na een lange wandeling door de gangen van het gebouw. De gastvrouw begroet me en neemt me mee naar de zaal coördinatrice. Daar word ik vriendelijk opgewacht en van koffie voorzien. Iedereen is benieuwd naar de harp en de reactie die deze teweeg zal brengen op de zaal.

Samen gaan we de kamers af, zowel op de Medium Care en Intensive Care. We bezoeken een stuk of acht mensen, met verzoeknummers of klassieke en Keltische muziek op de kleine harp, de ruimte vullend met warme klanken. Sommige patiënten liggen in bed, anderen zitten op een stoel ernaast, met infuus en vastgekoppeld aan allerlei apparaten en monitors. Een dankbare blik, een blije glimlach, een gesprekje over muziek als welkome afleiding of een voorzichtig applausje met de handen vol snoeren en slangetjes. Een enkeling heeft familie op bezoek en we genieten samen van het muzikale moment.

Vandaag zijn de verzoeknummers niet mis: The Hours en Philip Glass (bekend van harpiste Lavinia Meijer), een nummertje Blues, the Beatles, of muziek van Andre Rieu. Mijn repertoire zal zich de komende maanden nog verder moeten uitbreiden, leuke uitdaging! De harp is in Nederland vooral bekend als groot en klassiek instrument, maar een rondje met de draagbare troubadourharp op de IC afdeling oogst veel bewondering. Na afloop hoor ik de coördinatrice nog zeggen “ik wist niet dat je zoveel verschillende stijlen muziek op een harp kon spelen” en “wat een mooie, warme klank”.

Het zijn weer een boel speciale momenten, iedere unit is een wereldje op zich. Twee ontmoetingen zullen me vooral bijblijven: De man waar we eerder nog even niet terecht konden, ligt nu op zijn zijde met de rug naar de gang. Ik loop naar de andere kant van het bed om in zijn blik veld te komen staan. Al bij de begroeting hoor ik een accent waarop ik een melodie uit het Midden Oosten kies. Na een paar maten zie ik dat hij ontroerd wordt: “ik ken die melodie!” en we neuriën samen mee.  “De harp, wat is dat een eindeloos mooi instrument!” zegt hij en we genieten van het moment. “ik kom uit Montenegro, Servie” zegt hij, “daar heb je geen arpa. Nu ben ik ziek, maar ik ga beter worden.  Waar kan je een harp kopen? Het is zo’n prachtig instrument! ” Wat heerlijk, samen genieten van klank, muziek, ontmoeting. Ik speel nog een stukje volksmuziek voor hem en neem afscheid.

Dan lopen we naar een andere kamer toe. Deze jongen heeft het “locked-in syndroom” vertelt de verpleegkundige me. “Dat betekent dat hij zich niet kan bewegen, alleen zijn ogen. Maar hij is wel bij en krijgt alles mee. Hij houdt van klassieke muziek.”

Ik loop naar binnen, best spannend dit. Er is geen oogcontact of duidelijk zichtbare ademhaling en de hartslag is constant laag. Ik speel. Eerst klassiek. Dan Keltisch, dat lijkt me ook bij hem passen. Zijn mondhoek trekt wat. De verpleging staat doodstil mee te kijken. Dan begint hij wat onrustig heen en weer in bed te schuiven en ik zie de hartslag stijgen op de monitor. Ik stel me alsnog even voor (want ik heb geen idee of hij me kan zien) en speel in een andere toon een Keltisch melancholisch stuk. Dan besluit ik dat het genoeg is. Geen idee of het okee was voor hem. Maar dan, bij het afscheid nemen en weglopen zie ik opeens een beweging: Terwijl de armen en lichaam stil blijven liggen zien we dat de lange slanke hand gaat omhoog en wuift.

Kippenvel bij mij, van top tot teen. Tranen van ontroering bij de verpleging:  “Wat fijn dat hij even kon bewegen!”

Wat is het treffend te beseffen dat beweging voor de ene persoon een flinke workout of lekker dansen is, maar voor de ander is het trekken van een mondhoek of het optillen van een hand al een mijlpaal. Muziek is beweging, geeft beweging, muziek beweegt.

Wie werkt er therapeutisch voor wie?

Prachtige blog van Rosanne Alderliefste!

Een beetje uitgelaten stap ik de bus in. Ik klungel wat met m’n gitaar die net tussen de stoeltjes past. Ik haal een paar keer diep adem, terwijl ik door het raam naar de mooie Haarlemse huisjes kijk. De zon schijnt, het is heerlijk weer. Ik zou wel in een bootje willen rondvaren op het Spaarne. Witbiertje in m’n hand, gedachtes in de wind. Even overdenken wat ik vandaag weer heb gezien, wat me is verteld en wat ik heb gezongen. Want wat is het toch een bijzonder project waar ik aan mee mag doen, zo anders dan mijn dagelijkse werk, zo’n ander gevoel als wanneer je van een podium afstapt. Dit is de eerste keer dat ik iemand app dat het heftig was. Toch heb ik blijkbaar nog wel genoeg energie om de jonge buschauffeur te vragen of hij zo ook de zon in mag. Hij moet nog tot zeven, verzucht hij, maar zet toch redelijk vrolijk weer zijn zonnebril op.

Dat gevoel van ‘pffff’ in combinatie met ‘wauw wat fijn’, wat zijn daar de literair verantwoorde beschrijvingen voor? Na een eerste pittige week op mijn fantastische nieuwe baan, een heerlijk optreden in het Dr. Sarphatihuis met Franse band, de operatie van mijn schoonmoeder, het overlijden van de vader van een goede vriendin en oh ja, een geweldige baby, kom ik nu niet verder dan: biertje? Ik wist niet dat zingen voor zieke oude bekenden en het weerzien van patiënten die al langer op de intensive care liggen zo binnen zou komen. Beetje naïef wellicht, maar eerlijk gezegd vind ik het achteraf vooral heel mooi en dankbaar dat ze hun verhalen met we wilden delen: ze vertelden me waarom ze hier zijn, maar vooral waar ze hiervoor allemaal mee bezig waren, over kleinkinderen en vrienden en vooral dat het echt goed gaat komen.

Er is ook één vrouw die liever haar ogen dicht doet terwijl ik speel. Interessant is dat wanneer patiënten liever wil dutten dan actief luisteren, zij zich hier meestal voor verontschuldigen of het minstens willen uitleggen. “Ik vind het wel fijn als je speelt, maar anders zijn het te veel prikkels.”, “Ik heb erg last van mijn ogen.” of “Heel fijn als je speelt, maar ik ben wel heel erg moe en val dus misschien in slaap.”. Maar ik – en volgens mij al mijn medemuzikanten die voor MuzIC spelen – vinden dat helemaal niet erg. We zijn hier voor de patiënten en voor de IC-verpleegkundigen, en als zij het fijn vinden om ondertussen weg te dromen of de administratie te doen, dat is dan helemaal prima. Toch krijg ik van de jonge man die in het naastgelegen bed ligt een applaus. Hij is misschien net zo oud als ik en dat raakt me. Op verzoek speel ik nog een nummer voor hem en de vrouw die naast hem zit.

De nuchterheid en de humor van de IC-verpleegkundigen zorgen ervoor ik deze middag meerdere keren moet lachen in plaats van tranen wegslikken. In de koffieruimte hebben we het over nummers die normaal gesproken heel gezellig zijn, maar toch echt niet geschikt voor op de IC. Je zou bijna denken, wie werkt er therapeutisch voor wie? En volgens mij maakt dat ook helemaal niet uit. Ik zing gewoon een liedje als de patiënten dat fijn vinden, en als ook de verpleegkundigen zeggen dat ze meegenieten dan is dat fantastisch, en als iemand liever slaapt dan naar mijn gepingel te luisteren dan is dat ook goed. Wanneer ik op het podium sta, ben ik uitbundig en zorg ik met mijn medemuzikanten voor een Frans feestje. Voor mij was dit vandaag een klein emotioneel feestje: jolige verpleegkundigen, welbespraakte patiënten en een hyperactieve muzikante die heel braaf gevoelige liedjes te horen brengt.

'Gently Music'

Heel knap en mooi hoe Wilco verteld over hoe hij, als patiënt op de IC, zijn muziek deelde met zijn lotgenoten!

1996 afdeling B0 Dr. Daniël den Hoed Kliniek -  Rotterdam (Erasmus MC)

Als de dag van gisteren herinner ik mij de acute opname na de diagnose kanker, die ik kort daarvoor te horen had gekregen en met spoed moest worden opgenomen, wat gelukkig mijn redding is geweest. In totaal 6 intensieve chemokuren van 4 weken met daar tussen een week rust zijn nodig geweest om de uitzaaiingen in longen, lymfe en buikholte schoon te branden. Omdat muziek mijn passie en mijn vak is mocht ik op de afdeling mijn keyboard installeren en kon ik zo tijdens mijn behandeling toch muziek blijven maken.

Ik ontmoette Annie, een lotgenoot met een ver gevorderd stadium van leverkanker, een lieve vrouw met een zwaar gereformeerde kerkelijke achtergrond. Regelmatig kreeg zij bezoek van de dominee, die haar geestelijk bijstond in dit zware proces. Helaas was ze na het bezoek vaak veel meer gedeprimeerd en in de put, dan ervoor. Zij hoorde mij in mijn kamer, die naast haar kamer was gelegen, vaak op mijn keyboard spelen en kwam regelmatig bij me op bezoek om te luisteren naar muziek.

We steunden elkaar en praatten heel veel over geloof, muziek en de impact van wat ons te wachten stond. Over het leven en de dood.

Omdat ik zelf kerkorganist ben, vond Annie al snel aansluiting bij mij en ze genoot van mijn muziek, die ik voor haar speelde op mijn keyboard. Al snel kwamen de verzoekjes van wil je wat voor me spelen Wilco. En dat niet alleen van Annie, maar ook van meerdere lotgenoten op de afdeling. Na het bezoek van de dominee kwam ze vaak naar me toe met het verzoek om een psalm uit haar liedboek te willen spelen voor haar. Ik deed dat precies, zoals ik dat als kerkorganist ook zou doen, inleiding en het koraal. Het was voor mij een goede afleiding en een troost voor haar! Het deed ons allebei goed. Ze heeft me geen mooier compliment kunnen geven dan dat ze zei: “Wilco hier heb ik veel meer steun aan dan het bezoek van onze dominee”. Dat zegt natuurlijk heel veel wat muziek uiteindelijk met ons doet, zowel actief of passief of je nu muziek maakt of naar muziek luistert. Het doet heel veel met je! Voor Annie gaf het haar gemoedsrust en putte er kracht uit. Voor mij was het een manier om mijn emoties te verwerken, want musiceren is uiteindelijk het verklanken van menselijke emoties!

Later toen we tijdens de dagbehandeling één keer in de drie weken een chemo moesten ophalen deden we dat ook samen en dronken we koffie na afloop. Vaak smaakte het door de behandeling natuurlijk helemaal niet maar het gaf ons weer wat hoop. Ook in het nazorg traject hielden we contact met elkaar over de verdere ontwikkelingen van onze behandeling.

De opname op B0 heeft voor mij veel impact gehad, vooral toen ik tijdens de laatste chemokuur in coma raakte en de IC noodzakelijk was. Wonderwel ben ik er goed door heen gekomen en van genezen. Helaas heb ik er ernstig nierfalen en aantasting van de tastzenuwen in handen en voeten er aan over gehouden.

Momenteel is mijn nierfunctie minder dan 20 % en sta ik op de lijst voor een niertransplantatie of indien nodig dialyse. Muziek helpt mij nog steeds elke dag om alles wat mij te wachten staat te kunnen winnen en overwinnen. Muziek in de zorg, Muziek als geneesmiddel, Muziek als ondersteunend medium. Het werkt!!!

Enschede, 18 maart 2019

'Laat me' emotioneert!

Een mooie blog van Rosanne Alderliefste, met een prachtige video!

Twee weken met een pasgeboren baby. Dat betekent al twee weken gebroken nachten, maar ook een roze wolk. Genoeg energie en liefde om te gaan zingen voor patiënten op de intensive care. “Je doet me denken aan een moeder die haar kind in slaap zingt.” zei één van de IC-verpleegkundigen, immers tijdens de eerste MuzIC-training. Hopelijk kan ik die rust vandaag ook weer overbrengen, denk ik, terwijl ik met de nieuwe gitaar van mijn vriendin de trein instap. Bij het Spaarne Gasthuis in Hoofddorp ontmoet ik Maria, getalenteerd violiste en medeoprichter van MuzIC. Samen lopen we het ziekenhuis binnen en zien meteen de grote vleugel staan. “Daar komen we zo nog wel even voor terug.” knipoogt Maria mij. 

​         We worden ontvangen door een IC-verpleegkundige. De intensive care van Hoofddorp is anders dan die van het ziekenhuis waar ik de laatste keer was: in plaats van aparte dichte kamers liggen de patiënten hier gezamenlijk op één zaal. Terwijl de verpleegkunde de patiënten vraagt of zij het fijn vinden als ik wat speel, bedenk ik me alvast hoe ik mij door deze ruimte zal gaan bewegen. Als blijkt dat eigenlijk geen van de drie patiënten behoefte heeft aan muzikale afleiding, vinden de verpleegkundigen dat toch wel een beetje jammer. Zij hadden zich ook wel op wat muziek verheugd. Vanwege de open zaal kan ik helaas niets spelen zonder de patiënten te storen, maar ik beloof in ieder geval wat in de hal te spelen. 

​         Eenmaal daar loop ik ietwat zenuwachtig naar de piano toe. Mag ik hier eigenlijk wel zomaar muziek maken? ‘Bespeel mij!’ staat er met grote letters op een bordje, vervolgt door ‘alleen als u het kunt!’. Oh, the pressure. Ik zet mijn favoriet Padam Padam van Edith Piaf in en zie hoe Maria met haar telefoon begint te filmen. Ik merk dat ik dit spannender vind dan spelen op de IC. Zitten de mensen hier wel op te wachten? Misschien hebben ze wel een hekel aan Frans? Ik probeer snel de reacties te peilen, zoals ik ook op de IC doe. Mensen kijken aandachtig, stoppen om even te luisteren en ik krijg zelfs een applaus. ‘The power of music’ klinkt als een cliché, maar het werkt echt.

​         
Na dit tussendoortje springen we snel de bus in naar het Spaarne Gasthuis in Haarlem. Ook daar worden we warm ontvangen: hier zijn wel een aantal patiënten die graag wat livemuziek willen horen. Net zoals de vorige keer valt het me op hoe iedere patiënt weer anders is. Bij de eerste patiënt zingt de familie mee met klassiekers, zoals ‘Laat Me’ van Ramses Shaffy. Een andere jonge patiënt pakt de hand van zijn net zo’n jonge vrouw stevig vast, terwijl de tranen over haar wangen lopen. Weer een andere patiënt is heel helder en geeft mij zelfs muziekadvies: ik beloof hem thuis alles op te zoeken. Een oudere vrouw vraagt voor haar man een nummer aan dat ik niet ken. “Ik ken wel een ander heel mooi liedje waarin een man vertelt hoeveel hij van zijn vrouw houdt?” Die kennen ze ook en ik zie aan de monitor dat de patiënt geëmotioneerd raakt. 

​Maria en ik sluiten de middag af met een biertje op een Haarlems terras. We praten na over hoe ik het vond en ze geeft me nog wat tips voor de volgende keer. Meezingers en bekende nummers vinden de patiënten meestal fijn, dus misschien moet ik toch overwegen mijn repertoire uit te breiden met nummers van André Hazes. Eenmaal thuis vind ik een rustig slapende baby. Gelukkig nog geen weet van groot verdriet, maar wel van mooie muziek. Wat zal ik voor hem zingen als hij straks wakker wordt?

Vind je MuzIC ook zo'n mooi initiatief en wil je meer informatie? Bekijk de flyer hieronder over de informatiebijeenkomst op donderdag 18 april!

Adem en tranen

Een prachtige blog van Lies Joosten!

Vrijdagmiddag, zon en buien wisselen elkaar af. Vandaag zelfstandig naar de IC van UMC Utrecht. Ik voel me goed ingewerkt en loop vol verwachting en vertrouwen de IC op. Ik verdwaal meteen. Waar is die koffiekamer nou ook alweer? Gelukkig kom ik al snel afdelingshoofd Marieke tegen, die vanmiddag met me meeloopt. Wat fijn, dat daar tijd en ruimte voor wordt gemaakt. Er staan 3, plus 3, plus misschien nog een aantal mensen vandaag op de lijst. De IC is opgedeeld in windstreken, met ieder eigen zaalhoofd leer ik, dus dat is even coördineren met meerdere mensen.

Als eerste even spontaan bij een jonge man met dwarslaesie naar binnen: “hij heeft net een slaapmiddel op maar is nog wakker, kan je iets midden-oosters spelen?”. Tuurlijk, mooie muziek is dat. Om te beginnen de “Oriental Waltz”, een lieve combinatie van  Keltische en Midden Oosterse stijl. De jongen beweegt met zijn mondhoek dat het OK is en luistert verder met ogen dicht,  af en toe even ogen open, mondhoekje krult op, en dan dommelt hij weer weg. Hier is een liedje genoeg op het moment dus we gaan verder.

Op de volgende gang gaan we via een sluis een unit in. “Waar houdt meneer van?” vraag ik aan de echtgenote die vlak naast hem staat. “Hij luistert graag psalmen, maar dat zal je wel niet op je repertoire hebben” zegt ze. “Nee, niet echt” zeg ik, “Goede tip”, denk ik, en besluit om een vriendin vragen om me een aantal psalmen aan te raden om in te studeren. Ik vind het belangrijk om voor verschillende culturele achtergronden passende muziek te hebben. Hier kies ik voor een mooie langzame Keltische melodie in mineur en vervolgens een klassiek thema. Mevrouw vond het heel fijn, om samen met haar man even met de muziek te zijn. Ook de verpleegkundige staat erbij. “wat mooi, die zachte klanken van de harp, dat had ik nog nooit gehoord zo, heel bijzonder!”

Na meneer een welgemeend beterschap gewenst te hebben gaan we naar de buren. Daar staat het raam in de matglas stand en beloven we straks terug te komen. Dan stappen we binnen bij de volgende unit. Met gesloten ogen ligt J. in bed, met zijn moeder aan de zijde. “Hij houdt van klassieke muziek”. Ik speel een nieuw geleerde melodie  “Looking at a rainbow through a dirty window” van Colin Steward, op het ritme van de ademhaling van J. De ogen blijven gesloten maar ik voel ontspanning.  “u mag wel een opname maken” zegt de verpleegkundige. Dat doet mevrouw. Ze haalt een zakdoekje en een telefoon uit haar tas. “voor als hij hier uitkomt, dan is het mooi om terug te zien, of als hij er niet uitkomt, dan hebben we dit als herinnering…” Ik speel een tweede melodie, waarbij moeder haar zoon over het hoofd aait, tegen hem praat, dicht bij hem is, in de muziek.  We praten even na, over de harp en het effect op J. en uiteindelijk toch nog kort een derde lied. Ontroerende ontmoeting. De pijn van een moeder voel ik even in mijn lijf. Dan herpakken, diep ademhalen en door.  Volgende unit. Een jonge vrouw, aan de beademing, haar moeder op een stoel bij haar bed.  Een wand vol kaarten, een enorme knuffel in een stoel. Hun eigen lieve wereld vol hoop. Ik bied hen het lied van de regenboog aan. Even zie ik dat haar ademhaling omhoog gaat, ze wordt onrustig, het emotionele effect is sterk van deze prachtige tune. Snel breng ik het tempo omlaag, dat kalmeert haar en vervolgens  speel ik mee met haar ademhaling. Daarna speelde ik Clocks van Coldplay, het een uitdaging om dat syncopische stuk op haar ademtempo te doen, het wordt een bijzonder samenspel. Moeder en dochter  drijven mee op de muziek, tranen, stilte. Het mag er zijn.

Het is vandaag de dag van tranen en van de ademhaling. De muziek maakt een “cradle of sound”, een wieg van klanken, zoals mijn docent Christina Tourin het noemt. Hoe toepasselijk.

Dan speel ik voor een vrouw, ze is alleen op haar kamer. Wakker maar niet alert. Ze ziet me, ze hoort me, maar voelt ver weg. De reactie is niet peilbaar. “Vind je t mooi?” vraag ik. Ze knikt zachtjes. Dan speel ik nog een thema. “Is het genoeg zo voor je?” Ze knikt weer. Als ik wegloop zie ik dat de verpleegkundige naar haar toe loopt om na te praten. Mooi en fijn om te zien. Niet overal is de reactie zo openlijk maar je weet maar nooit wat het losmaakt of aanraakt...

Terwijl we even wachten voor de kamer die nog niet open is vanwege medische handelingen, speel ik op de gang, op verzoek voor een groepje verpleegkundigen en intensivisten. Hallelujah. En een rockballad (waar ik nog hard op ga oefenen maar die al wel herkend werd gelukkig).  De deur staat open van een unit waar een heer op een stoel zit, hij ademt met een kapje op. Hij reageert met zijn ogen op de muziek, dus kom ik dichterbij en speel het lied van Leonard Cohen nog een keer. Op het ritme van zijn ademhaling, om hem daarin te ondersteunen. Hij wiebelt met zijn hoofd zachtjes mee op de muziek en na het slot akkoord trekt hij zijn handen met infuus voorzichtig tevoorschijn en klapt zachtjes. Nog eentje? OK! Dat we contact hebben via de muziek merk ik als ik een klassiek thema met variaties speel. Een duidelijke lijn in de bas, mijn rechterhand speelt eromheen. Op zijn ademritme. Maar als ik een loopje de hoogte in speel verslikt hij zich en hoest. Oeps, ik volg hem maar hij volgt mij ook. Snel terug naar het middenregister, kalm en rustig spelen, op zijn ademritme in het kapje. Hij stabiliseert snel weer. “Daag! Alle goeds, beterschap!” ik krijg een dankbare blik, en hup, weer verder naar een kamer waar we eerst niet naar binnen konden. En dan, de laatste? Nee, die is nog niet klaar voor bezoek. Eerst even een kopje koffie.

Uiteindelijk krijgen we een seintje dat ik kan komen spelen bij de laatste kamer voor vandaag. Dat wordt een onvergetelijke ervaring. Een heldere stem en een jong gezicht komen tevoorschijn. Het is even zoeken tussen alle slangen en apparaten maar na een paar ogenblikken zie ik dat allemaal niet meer, alleen haar. En haar metgezel. Die luistert, meevoelt, filmt, af en toe knikt. Wil je iets vrolijks spelen? Ik stel voor om het lied over de regenboog te spelen, een lied van hoop. Ze kijkt me verrast aan “de regenboog komt steeds terug als thema deze dagen, mooi”. Ik speel, ze luistert stil en geroerd, de vriend neemt het op met de telefoon. We babbelen wat en dan speel ik Clocks. “hoe raad je het, schot in de roos!” zegt ze. Tijd speelt een hele grote rol hier, ik kijk de hele tijd op de klok. Ze ligt hier al twee weken, te wachten op nieuwe longen. Lange trage dagen, uren, minuten van wachten. Dan vraag ik of ze een verzoekje heeft voor een laatste lied. “ik vertrouw op jouw intuïtief, kies maar iets”. Ik speel een eigen compositie. Die komt hard binnen, het maakt verdriet los. Ik verontschuldig me daarvoor, dat was niet de bedoeling.  “Dat hoeft niet, het is goed zo, met jouw intuïtie is helemaal niets mis!!” zegt ze en legt uit wat het lied voor haar betekent. We besluiten dat we het hierbij laten voor vandaag en nemen afscheid.

Wat een bijzondere plek om te werken. Korte intense ontmoetingen met kwetsbare mensen die me bij zullen blijven. En een prachtig team mensen in witte kleding, faciliterend en meegenietend van de muziek.  Nu even bijkomen, bakkie doen, voorzichtig naar huis rijden en met de hond de uiterwaarden in.

Lies Joosten -15 maart 2019

'Ik wil graag iets vrolijks horen, kan dat?'

Een prachtig beschreven verhaal van Lies Joosten over haar eerste, en meteen al erg drukke dag met haar harp op de IC in het UMC Utrecht!

Ik wil graag iets vrolijks horen, kan dat?

Vandaag is het zover, ik mag met de harp op de IC van het Academisch ziekenhuis in Utrecht spelen. Voor patiënten, familie en verpleegkundigen. Hoe bereid je je daarop voor? Ik heb een opleiding voor therapeutisch harpspel gedaan, de training bij MuzIC gevolgd en een middag meegelopen om te observeren hoe de muzikale initiatiefnemers Maria en Suzanne werken, maar nu is het voor het echie. Geen vooropgestelde set-lijst, maar het vertrouwen dat een bij het moment passend stuk ter plekke in me opkomt. Aangepast aan de leeftijd, cultuur en toestand van de persoon. Iedere IC kamer is een wereld apart. Je weet van te voren niet bij wie je binnen stapt, wat er aan de hand is en hoe lang de persoon er al ligt of zal liggen. En dat is maar goed ook. Nadat je door de automatische schuifdeur gaat – wat al een uitdaging op zich is met een draagbare harp omdat die vrij snel weer dicht schuift – staat de wereld om je heen even stil en sta je daar, met je instrument, in het moment. Allebei kwetsbaar, ieder op een andere manier. Ik haal diep adem en stel ik me voor: “Goeiemiddag, mijn naam is Lies en dit is mijn troubadour harp, zal ik iets voor u spelen?”

Deze middag is er een lijst van 12 mensen die graag muziek zouden horen aan bed (of waarvan de familie heeft gezegd dat ze het op prijs zouden stellen). Op de eerste kamer is er goed nieuws: “mevrouw wordt zo dadelijk overgeplaatst naar de Medium Care”.
De familieleden zitten aan de andere kant van het bed en kijken nieuwsgierig naar de harp. Ik speel voor de slapende vrouw, op het ritme van haar ademhaling. Dan speel ik een stuk voor de familie, steeds de ademhaling van mevrouw volgend. “Ze wordt er ontspannen van”, zegt meneer. Fijn te horen! Ik wens ze het beste en ga door naar de volgende kamer. Daar is het plaatje compleet anders. De dame zit hoog in de kussens, aangesloten aan allerlei apparaten en is alert, haar ogen staan helder “Graag zou ik iets vrolijks horen”. Oeps, dat had ik niet aan zien komen. Even schakelen. Na de eerste maat begint ze al mee te dirigeren met een slangetje. We krijgen er geen genoeg van, ze neuriet mee, de vingers tikken de maat en de ogen stralen. Na een drietal thema’s wordt me subtiel duidelijk gemaakt dat de ronde nog lang is en dat ik beter af kan ronden. Wat was dit een intense ontmoeting.

'Het gaf me rust. Heel plezierig om naar te luisteren. Deed me echt goed. 
Vond het heel leuk, het was ontspannend en mooi.'

In een soort van geconcentreerde roes maak ik mijn ronde langs de IC units. Zo fijn hoe de  verpleegkundigen en intensivisten betrokken zijn bij de mensen en de momenten van muziek omarmen. Een hand van een patiënt wordt gepakt terwijl ik zachtjes een deuntje uit het Midden Oosten speel, hopelijk dat hem dit een vertrouwd gevoel geeft. De verpleegkundige ziet dat hij ontspant, ook al is hij niet bij kennis… zou hij het gehoord hebben?  Op andere kamers wordt het zeker gehoord, sterker nog, we zingen samen zachtjes mee en de tenen wiebelen vrolijk onder de dekens. Bij Droomland bijvoorbeeld, waarbij de opmerking wordt gemaakt “ja! daar kom ik net vandaan”…

Bij de buren worden wat vragen gesteld over het kleine harpje en mevrouw trekt graag even aan een snaar. “Oei, dat is een lage toon! Dus die daar boven zijn de hoge?” en even verderop komt het verzoekje voor van een bezoeker voor een melodie voor Valentijnsdag. Het wordt een serena

de op “You are my sunshine...” De dame in het bed kan momenteel niet praten maar haar ogen lichten op en ze zingt de tekst geluidloos mee voor haar echtgenoot. Mooi moment van intens contact.

Na een muzikaal avontuur van ruim een uur blijkt dat er nog vier kamers te bezoeken zijn. Ik wil niemand teleurstellen. Gelukkig hebben Maria en Suzanne hun viool bij zich en verdelen we de units. Het is best zoeken, hoe lang is het goed om te spelen, zonder de persoon te vermoeien maar lang genoeg om de muziek genoeg te kunnen laten inwerken, om ontspanning te bereiken maar ondertussen ook de tijd goed in te delen om iedereen te bezoeken en zelf energie over te houden.

De laatste ontmoeting zal ik me ook herinneren, met de complimenten van meneer over de mooie klank van de harp en de opmerking van de verpleegkundige aan zijn adres: “wat fijn om uw stem weer te horen!” Ze bleef nog een tijdje napraten, zij op de rand van het bed, hij in een stoel. Hoe waardevol, de muziek als aanleiding voor goed gesprek.

Achteraf merk ik dat me vooral de ogen van de mensen me zijn bijgebleven. Ogen en ademhaling, de levenstekens tussen de apparaten.  Omringd door de goede zorgen  van professionals en familie. Wat een bijzondere wereld. Buiten schijnt de zon. Tijd voor een lange wandeling om de indrukken te verwerken. Dankbaar.

Lies Joosten – 19 februari 2019

 

'- Mevr. vond het geweldig.
- Het gaf mevr. een blijde stemming, maakte haar vrolijk van binnen.
- Warme klanken van de harp.
- Muziek is altijd mooi.'

'Goede rustige muziek. Patiënt wordt er rustiger van. Goed initiatief.
Vooral doorgaan hiermee.'

'Die ene duim omhoog staat me bij als een staande ovatie in een concertzaal.'

Weer een prachtig verhaal van een van de muzikanten van MuzIC over haar eerste keer spelen voor patiënten!!

Het is vrijdagmiddag kwart voor één als ik samen met de viooldiva’s Suzanne Groot en Maria Eldering de IC van het UMC Utrecht oploop. De gangen komen me bekend voor, omdat dit ook de plek was waar ik de training van het MuzIC project gevolgd had, maar hoe we precies bij de koffiekamer moeten komen weet ik niet meer. 

Onderweg worden we hartelijk begroet. Bij een van de kamers zit een verpleegster die aangeeft dat de dame die daar ligt graag muziek zou willen horen, ze moet alleen nu rusten, dus of we na half 2 terug kunnen komen? 

Op de gang komen we een verpleger tegen die ons met een grote glimlach ontvangt: ‘Jullie gaan vandaag weer spelen? Leuk! Ik zal gaan kijken welke mensen behoefte hebben aan muziek’. Suzanne legt uit dat ze vandaag geen viool gaan spelen, maar dat ik mee ben gekomen om harp te spelen, het MuzIC project gaat van start met andere muzikanten.

We lopen door naar de koffiekamer, waar we ons even installeren en ik mijn instrument stem om straks meteen van start te kunnen gaan. Ik heb speciaal voor deze gelegenheid een klein harpje met 26 snaren dat ik om kan hangen zodat je er mee kan lopen, op die manier kan ik eenvoudig de kamers oplopen.

‘Ben je zenuwachtig?’ vraagt Maria terwijl we koffie drinken. Ik moet toegeven dat ik best wat zenuwen voel bij het vooruitzicht dat ik over een paar minuten voor iemand ga spelen die ik niet ken en die toch ernstig ziek is. Een situatie waarin we ons beiden kwetsbaar op zullen stellen, de patiënt laat mij toe in een moeilijke situatie en ik zelf stel me open om me te laten raken en ons te verbinden via muziek. De kriebels die ik voel gaan niet over de muziek die ik zal gaan spelen, maar over het kwetsbare van de situatie.

Na een poosje komt de verpleger terug met het nieuws dat er vier kamers zijn waar mensen graag muziek zouden horen en lopen we de gangen op naar de eerste patiënt. De IC in het UMC Utrecht is super modern en zo ingericht dat iedere patiënt een eigen kamer heeft. De kamers hebben een glazen wand waarvan het glas doorzichtig te maken is voor als je gang op wil kijken, maar dat ook ondoorzichtig kan zijn als iemand rust nodig heeft of er handelingen gedaan worden. Je kunt dus niet altijd van te voren zien voor wie je gaat spelen wanneer je een kamer binnen komt. 

De eerste persoon voor wie ik speel ligt met zijn hoofd half naar me toe gedraaid, zijn blik is wat glazig en ik kan niet goed inschatten hoe goed hij me kan zien. Terwijl ik mij voorstel en zeg dat ik wat kom spelen is er een verpleegster die de dekens om hem heen goed legt. Ik probeer alle indrukken naast me neer te leggen en me alleen op de man te concentreren. Ik nader zijn bed op een afstandje en begin wat te spelen, mijn blik vernauwd zich en even lijkt het alsof we alleen zijn. Tijdens het spelen zie ik dat hij de duim van zijn rechter hand op steekt en ineens begrijp ik wat de verpleegster deed, ze maakte zijn hand vrij want hij is geïntubeerd en kan niet spreken, maar met kleine bewegingen kan hij heel goed aangeven wat hij wil. Hij wenkt me iets dichter naar hem toe en ik vraag hem of hij nog iets wil horen. Tijdens het volgende nummer beweegt hij zijn hand mee met de muziek. Als laatste speel ik Greensleeves en dat emotioneert hem. Met een kleine beweging laat hij weten dat het zo goed is en we nemen afscheid.

Ik ben totaal overweldigd door hoe het ging. Ik heb al wat ervaring in het spelen voor mensen die ziek zijn en speel regelmatig voor mensen met ver gevorderde dementie, wat me vooral bij blijft is toch telkens weer hoe mooi het contact kan zijn. Van de IC had ik vooral verwacht dat mensen te ziek zouden zijn en dat er misschien te veel andere dingen om ons heen zouden gebeuren. Wat bijzonder dat iemand die zo ziek is toch nog zo goed aan kan geven wat hij graag wil, en hoe mooi dat je zonder woorden toch zo contact kan maken!

Ik speel die middag nog voor twee andere mensen. Als eerste komen we bij een man die op bed ligt en van wie er een familielid aanwezig is. De man spreekt niet, terwijl ik voor hem speel sluit hij zijn ogen en ligt hij aandachtig te luisteren. Als ik hem vraag of hij meer wil horen komt er niet direct een reactie; en dat maakt me even onzeker. Dan reageert hij op mijn vraag of ik zal stoppen en realiseer ik me dat ik misschien te snel iets verwacht had, het kan best even duren voor iemand reageert, weet ik ook uit andere ervaringen, een volgende keer even in gedachten houden dat je mensen die tijd geeft.
Op de gang verteld Suzanne dat de vrouw die erbij was het ook prachtig had gevonden. Ze had achter mij gestaan, dus haar reactie kon ik niet zien, maar ze had tranen in haar ogen gehad van ontroering en ze bedankte ons ook uitdrukkelijk toen we weg gingen.

De laatste dame voor wie ik speel is een hele andere situatie. De verpleger die aangaf dat deze mevrouw graag muziek wilde horen vertelde er bij dat hij de indruk had dat ze op het moment op alles ‘ja’ zegt. Hij was dus niet helemaal zeker in hoeverre ze het echt mee kreeg. Met die informatie in mijn achterhoofd ga ik haar kamer op. Ze zit veel meer recht op dan de andere twee mensen voor wie ik gespeeld heb en tijdens het spelen reikt ze naar mijn instrument en mijn hand. Heel moeizaam fluistert ze de woorden ‘heel mooi’ als ik op houd met spelen. Ik speel wat langer voor haar, maar neem dan toch ook afscheid.

We lopen nog langs de kamer van de mevrouw die als eerste had aangegeven dat ze graag muziek wilde horen, maar ze ligt nog te rusten en het is voor ons bijna tijd om te gaan. Zo gaat dat soms, je kan niet altijd plannen hoeveel tijd er is en het kan dus zijn dat het gewoon niet uit komt. We laten haar slapen en gaan zelf naar huis.

In de trein naar Nijmegen denk ik na over de ervaringen die ik vandaag had. Wat me raakt is hoe mooi het is dat je in de meest moeilijke situaties toch nog zo contact kan maken met mensen. En hoewel ik daar ben om met mijn muziek iets te kunnen betekenen voor de mensen die zo ziek zijn, weet ik dat het voor mijzelf net zo waardevol is. Die ene duim omhoog staat me bij als een staande ovatie in een concertzaal.