maandag 20 mei 2019

'Niet meer de uitzondering'

Anouk Platenkamp voor MuzIC samen met Chris Kwik Intensivist Isala Zwolle.
MuzIC; livemuziek op de intensive care doet ook wat met ons professionals. Chris heeft er het volgende over geschreven;

'Onlangs had ik op de IC het genoegen om, als “gitarist-intensivist”, kort te mogen “jammen” met harpiste Anouk. Voor mij het samenspel van 2 verschillende instrumentalisten en instrumenten. 2 mensen die elkaar tevoren niet kenden, die een connectie maken.

IC collegae op de gang die als luisteraar hierdoor aangetrokken en geboeid werden.
Menselijke verbinding.

Zo stel ik mij dat ook voor bij een IC patiënt, voor wie in bijzijn van familie of vrienden muziek wordt gespeeld. Voor even is hij of zij niet meer patiënt, maar een luisteraar, een mens die verbinding maakt met naasten om hem heen.

Niet meer de uitzondering, maar één van de groep met gedeelde emoties en herinneringen.'


zaterdag 4 mei 2019

Verplegen met muziek op de IC

Ontzettend mooi wat Cor (IC-verpleegkundige) op eigen initiatief is gestart in het Rijnstate ziekenhuis. Hij heeft zijn gitaren op de afdeling staan om voor patiënten muziek te maken wanneer ze dat willen. En wat doet hij dit ook goed, zoals je kunt horen in de 2 video's!
De ervaringen die hij meemaakt zijn goud waard!

Live muziek op de intensive care

Vorig jaar september had ik een  avonddienst als IC verpleegkundige op de cardiologie waar ik eens per jaar twee maanden mee rouleer. Ik had een leuk gesprek met een patiënte over muziek en vertelde haar dat ik gitaar speel en zing. Mw speelde vroeger ook klassiek gitaar maar dit is door omstandigheden verwaterd. Ze vroeg me op een gegeven moment of ik de gitaar de volgende dienst mee wilde nemen. Het was in een weekend wanneer het meestal iets rustiger is en ik dacht “laat ik het doen als het druk is, dan houdt het op”. Toen ik de volgende dag met mijn gitaar op het werk kwam zaten mw en echtgenoot al op mij te wachten. Ik begon met een klassiek stukje waar we het de vorige dag over hadden gehad. Na de eerste noten kwamen tranen. Mw had aan dat stukje een hele goede herinnering waardoor het haar zo ontroerde. Hierna nog wat nummers gespeeld van de 60, 70 en 80e jaren. Vooral de nummers: 'Family tree' van Venice en 'Heart of gold' van Neil Young maakte een zeer positieve indruk op zowel mw als echtgenoot die ook af en toe meezong. De energie die mw kreeg door de muziek was enorm. Haar enthousiasme en die van haar echtgenoot leidde tot een blijvend contact. Van mevrouw en meneer kreeg ik een gitaar geschonken die ik kon gebruiken voor het spelen voor andere patiënten. Zeer verrast door dit gebaar, was het niet òf ik dit op de intensive care zou voortzetten, maar hoe!

Zowel Mw als echtgenoot hebben het gitaarspelen weer opgepakt. Echtgenoot had tijdens het spelen gefilmd en foto`s gemaakt. Deze mocht ik publiceren. Het filmpje, foto`s en mijn blog op het intranet in het ziekenhuis werd overweldigend positief ontvangen. Het filmpje op YouTube ging viraal en werd massaal gedeeld en geliked.




De intensivisten waren positief maar zagen het meer als iets spontaans en dus niet structureel. Op onze afdeling hebben we veel eenpersoons kamers waardoor het heel privé is als ik speel voor deze meest kwetsbare groep patiënten. Inmiddels heb ik een ruimte waar ik mijn gitaren (2) heb staan. Als er de ruimte en tijd is speel ik of plan ik het in als het kan. Dit jaar al vele malen mogen spelen voor patiënten met of zonder familie. De reacties van patiënten en familie zijn ontroerend, blij, ontspannend, grappig. Even de gedachten en zorgen vergeten.

Mijn ervaringen:
Bij een patiënt vele malen gespeeld. Hij is uiteindelijk met ontslag uit het ziekenhuis gegaan en we kregen een brief van zijn dochter dat ze nog regelmatig aan de muziek dachten. Door de live muziek is de dochter met haar broer zelf weer meer muziek gaan maken. Uit dankbaarheid had de dochter voor mij een cd met allerlei verschillende nummers gemaakt.

Een ander verhaal is een in coma liggende man na reanimatie. Ik vroeg aan de familie of ze het leuk vonden als ik een nummer zou spelen. Zij gaven aan dat dhr ook veel van muziek houdt. Na twee nummers zong de familie mee en kwam er een traantje uit het oog van dhr. Het meezingen gaf een soort van saamhorigheidsgevoel. Hele mooie herinnering hieraan.

Ook bij een in coma verkerende jongeman met nog twee jonge kinderen(8 en 10) speelde ik een aantal liedjes en hoorde achter mijn rug iemand huilen . Ik zag dat het de dochter van 8 was. Na het spelen sterkte gewenst en hoorde twee weken later van moeder dat haar dochter heel veel moeite met emotie had en niet kon huilen . Kon het moeilijk bevatten dat haar papa daar zo lag. Door de muziek ‘brak’ haar emotie en moest toen erg huilen en kon haar verdriet uiten.

Een andere patiënt, een oudere vrouw, vertelde na het spelen dat ze zich soms zo alleen voelde en soms de steun miste van een maatje. Ze vroeg of ik getrouwd was, wat ik beaamde en vroeg daarna of ik geen broer had. Mocht ook wat jonger zijn. Tijdens het spelen was mw aan het wiegen op de bedrand.

Een moeder zat aan het bed van haar zoon. Ik vroeg haar of ze het leuk vond als ik een nummer voor haar zoon zou spelen. Ze vertelde dat haar zoon erg van muziek hield. De moeder was in de eerste instantie wat afwijzend vanwege de tijd, want ze moest weer naar huis. Ik had toch besloten om te spelen op intuïtie. Na enkele noten gespeeld te hebben was de moeder zichtbaar ontroerd, maar genoot ook. Thuis had mw meteen haar dochter gebeld met de woorden: 'Nu heb ik toch wat moois meegemaakt!!' Haar dochter belde meteen naar de afdeling. Later heeft ze na het plaatsen van het filmpje een zeer positieve reactie gegeven op het filmpje op YouTube.

Vorige week nog een heel nerveuze vrouw die voor het plaatsen van een groot infuus even op onze afdeling kwam. Ze was heel gespannen. Ik zei dat ik wel een liedje voor haar kon spelen. In de eerste instantie dacht ze dat ik een grapje maakte. Na een paar zinnen gezongen te hebben begon mw te huilen. Tijdens de procedure heb ik gespeeld en onderging mw de behandeling ontspannen evenals de uitvoerende arts en collega. Mw vond het heel bijzonder.

Dit is een fragment van de mooie ervaringen die ik meemaak op de intensive care. Geleerd heb ik dat wat je speelt afhankelijk is van hoe ziek iemand is. Less is more zeggen ze wel eens! Het filmpje is ook gemaakt op de cardiologie en deze patiënte vond het ook mooi om slaggitaar te horen met mondharmonica. Dit maak ik op de intensive care eigenlijk nooit mee. Dan is het soms zachtjes een liedje, soms instrumentaal of soms al neuriënd. Zo afhankelijk van de situatie.


Het belang van muziek was voor mijzelf wel duidelijk. Het laatste half jaar merkte ik dat muziek bij de meest kwetsbare patiënten ontspanning gaf waardoor er meer ruimte komt voor emotie. Maar ook waardoor patiënten gemakkelijker onderzoeken cq behandelingen kunnen ondergaan.

Ik hoop in de nabije toekomst samen te werken met MuzIC.


'Fijn dat hij even bewegen kon'

Prachtige ervaring van Lies Joosten, harpiste van MuzIC. Wat muziek allemaal teweeg kan brengen is ongelooflijk! Kippenvel.

De snelweg is propvol vakantiegangers op deze goede vrijdag, er zit weinig beweging in. Na een warme rit kom ik aan bij het koele Antonius ziekenhuis in Nieuwegein. De IC is op de begane grond te vinden, na een lange wandeling door de gangen van het gebouw. De gastvrouw begroet me en neemt me mee naar de zaal coördinatrice. Daar word ik vriendelijk opgewacht en van koffie voorzien. Iedereen is benieuwd naar de harp en de reactie die deze teweeg zal brengen op de zaal.

Samen gaan we de kamers af, zowel op de Medium Care en Intensive Care. We bezoeken een stuk of acht mensen, met verzoeknummers of klassieke en Keltische muziek op de kleine harp, de ruimte vullend met warme klanken. Sommige patiënten liggen in bed, anderen zitten op een stoel ernaast, met infuus en vastgekoppeld aan allerlei apparaten en monitors. Een dankbare blik, een blije glimlach, een gesprekje over muziek als welkome afleiding of een voorzichtig applausje met de handen vol snoeren en slangetjes. Een enkeling heeft familie op bezoek en we genieten samen van het muzikale moment.

Vandaag zijn de verzoeknummers niet mis: The Hours en Philip Glass (bekend van harpiste Lavinia Meijer), een nummertje Blues, the Beatles, of muziek van Andre Rieu. Mijn repertoire zal zich de komende maanden nog verder moeten uitbreiden, leuke uitdaging! De harp is in Nederland vooral bekend als groot en klassiek instrument, maar een rondje met de draagbare troubadourharp op de IC afdeling oogst veel bewondering. Na afloop hoor ik de coördinatrice nog zeggen “ik wist niet dat je zoveel verschillende stijlen muziek op een harp kon spelen” en “wat een mooie, warme klank”.

Het zijn weer een boel speciale momenten, iedere unit is een wereldje op zich. Twee ontmoetingen zullen me vooral bijblijven: De man waar we eerder nog even niet terecht konden, ligt nu op zijn zijde met de rug naar de gang. Ik loop naar de andere kant van het bed om in zijn blik veld te komen staan. Al bij de begroeting hoor ik een accent waarop ik een melodie uit het Midden Oosten kies. Na een paar maten zie ik dat hij ontroerd wordt: “ik ken die melodie!” en we neuriën samen mee.  “De harp, wat is dat een eindeloos mooi instrument!” zegt hij en we genieten van het moment. “ik kom uit Montenegro, Servie” zegt hij, “daar heb je geen arpa. Nu ben ik ziek, maar ik ga beter worden.  Waar kan je een harp kopen? Het is zo’n prachtig instrument! ” Wat heerlijk, samen genieten van klank, muziek, ontmoeting. Ik speel nog een stukje volksmuziek voor hem en neem afscheid.

Dan lopen we naar een andere kamer toe. Deze jongen heeft het “locked-in syndroom” vertelt de verpleegkundige me. “Dat betekent dat hij zich niet kan bewegen, alleen zijn ogen. Maar hij is wel bij en krijgt alles mee. Hij houdt van klassieke muziek.”
Ik loop naar binnen, best spannend dit. Er is geen oogcontact of duidelijk zichtbare ademhaling en de hartslag is constant laag. Ik speel. Eerst klassiek. Dan Keltisch, dat lijkt me ook bij hem passen. Zijn mondhoek trekt wat. De verpleging staat doodstil mee te kijken. Dan begint hij wat onrustig heen en weer in bed te schuiven en ik zie de hartslag stijgen op de monitor. Ik stel me alsnog even voor (want ik heb geen idee of hij me kan zien) en speel in een andere toon een Keltisch melancholisch stuk. Dan besluit ik dat het genoeg is. Geen idee of het okee was voor hem. Maar dan, bij het afscheid nemen en weglopen zie ik opeens een beweging: Terwijl de armen en lichaam stil blijven liggen zien we dat de lange slanke hand gaat omhoog en wuift.

Kippenvel bij mij, van top tot teen. Tranen van ontroering bij de verpleging:  “Wat fijn dat hij even kon bewegen!”

Wat is het treffend te beseffen dat beweging voor de ene persoon een flinke workout of lekker dansen is, maar voor de ander is het trekken van een mondhoek of het optillen van een hand al een mijlpaal. Muziek is beweging, geeft beweging, muziek beweegt.

Wie werkt er therapeutisch voor wie?

Prachtige blog van Rosanne Alderliefste!

Een beetje uitgelaten stap ik de bus in. Ik klungel wat met m’n gitaar die net tussen de stoeltjes past. Ik haal een paar keer diep adem, terwijl ik door het raam naar de mooie Haarlemse huisjes kijk. De zon schijnt, het is heerlijk weer. Ik zou wel in een bootje willen rondvaren op het Spaarne. Witbiertje in m’n hand, gedachtes in de wind. Even overdenken wat ik vandaag weer heb gezien, wat me is verteld en wat ik heb gezongen. Want wat is het toch een bijzonder project waar ik aan mee mag doen, zo anders dan mijn dagelijkse werk, zo’n ander gevoel als wanneer je van een podium afstapt. Dit is de eerste keer dat ik iemand app dat het heftig was. Toch heb ik blijkbaar nog wel genoeg energie om de jonge buschauffeur te vragen of hij zo ook de zon in mag. Hij moet nog tot zeven, verzucht hij, maar zet toch redelijk vrolijk weer zijn zonnebril op.
Dat gevoel van ‘pffff’ in combinatie met ‘wauw wat fijn’, wat zijn daar de literair verantwoorde beschrijvingen voor? Na een eerste pittige week op mijn fantastische nieuwe baan, een heerlijk optreden in het Dr. Sarphatihuis met Franse band, de operatie van mijn schoonmoeder, het overlijden van de vader van een goede vriendin en oh ja, een geweldige baby, kom ik nu niet verder dan: biertje? Ik wist niet dat zingen voor zieke oude bekenden en het weerzien van patiënten die al langer op de intensive care liggen zo binnen zou komen. Beetje naïef wellicht, maar eerlijk gezegd vind ik het achteraf vooral heel mooi en dankbaar dat ze hun verhalen met we wilden delen: ze vertelden me waarom ze hier zijn, maar vooral waar ze hiervoor allemaal mee bezig waren, over kleinkinderen en vrienden en vooral dat het echt goed gaat komen.
Er is ook één vrouw die liever haar ogen dicht doet terwijl ik speel. Interessant is dat wanneer patiënten liever wil dutten dan actief luisteren, zij zich hier meestal voor verontschuldigen of het minstens willen uitleggen. “Ik vind het wel fijn als je speelt, maar anders zijn het te veel prikkels.”, “Ik heb erg last van mijn ogen.” of “Heel fijn als je speelt, maar ik ben wel heel erg moe en val dus misschien in slaap.”. Maar ik – en volgens mij al mijn medemuzikanten die voor MuzIC spelen – vinden dat helemaal niet erg. We zijn hier voor de patiënten en voor de IC-verpleegkundigen, en als zij het fijn vinden om ondertussen weg te dromen of de administratie te doen, dat is dan helemaal prima. Toch krijg ik van de jonge man die in het naastgelegen bed ligt een applaus. Hij is misschien net zo oud als ik en dat raakt me. Op verzoek speel ik nog een nummer voor hem en de vrouw die naast hem zit.
De nuchterheid en de humor van de IC-verpleegkundigen zorgen ervoor ik deze middag meerdere keren moet lachen in plaats van tranen wegslikken. In de koffieruimte hebben we het over nummers die normaal gesproken heel gezellig zijn, maar toch echt niet geschikt voor op de IC. Je zou bijna denken, wie werkt er therapeutisch voor wie? En volgens mij maakt dat ook helemaal niet uit. Ik zing gewoon een liedje als de patiënten dat fijn vinden, en als ook de verpleegkundigen zeggen dat ze meegenieten dan is dat fantastisch, en als iemand liever slaapt dan naar mijn gepingel te luisteren dan is dat ook goed. Wanneer ik op het podium sta, ben ik uitbundig en zorg ik met mijn medemuzikanten voor een Frans feestje. Voor mij was dit vandaag een klein emotioneel feestje: jolige verpleegkundigen, welbespraakte patiënten en een hyperactieve muzikante die heel braaf gevoelige liedjes te horen brengt.